Hatim nedir? Cüz dağıtarak yapılan hatim geçerli midir?
Hatim, Kur'an'a bakarak veya ezberden baştan sona okunmasıdır.
Anlamını bilmese bile İslam dünyasında Kuran'ı küçük yaşta ezberlemek bir peygamber tavsiyesidir. Kur'an'ı ezberleyen kişiye hafız denir. Ramazan ayında hatim indirmek, camide imamı takip ederek hatim indirilir. Buna mukabele adı verilir. Hafızların hatiminden sonra camide hatim duası okunur.[1]
Cüz
Kur'an'ın bölünmüş olduğu 30 parçadan (fasikül) her birine cüz denir. Kur'an'daki bütün cüzler 20 sayfadır. Sadece son cüz 23 ya da 24 sayfadır.
Kuran, "sûre" adı verilen bazı ana bölümden oluşur. Kur'an 114 sûreden müteşekkildir. Bu surelerin 86'sı Mekke'de, 28'i Medine'de gelmiştir. Medine'de gelen sureler Bakara, Ali İmran, Enfal, Ahzab, Maide, Mümtahine, Nisa, Zilzal, Hadid, Muhammed, Rad, Rahman, Dehr, Talak, Beyyine, Haşr, Nasr, Nur, Hac, Münafikun, Mücadele, Hucurat, Tahrim, Cuma, Tegabun, Saf, Feth ve Berae'dir. Hatim etmenin sevabı çok büyüktür.
Cüz dağıtarak Kur'an-ı Kerim hatmi yapılabilir mi?
Evet, cüz dağıtarak Kur'an-ı Kerim hatmi yapılabilir.
Hatim, Kur'an-ı Kerim'in baştan sona okunmasıdır. Bunu bir kişi tek başına yapabileceği gibi, birkaç kişi kendi aralarında cüz paylaşıp da Kur'an-ı Kerim'i hatmedebilirler ve vefat edenlerin ruhlarına hediye edebilirler. Bunun aksini söylemek doğru değildir.
Müslümanların bu özelliği şirket-i maneviyeden gelmektedir. Mesela, dört-beş adam iştirak niyetiyle biri gazyağı, biri fitil, biri lâmba, biri şişe, biri kibrit getirip lâmbayı yaksalar, o lambadan akseden ışıktan hepsi tamamiyle istifade eder. Birisinin istifadesi diğerine mani olmaz. Hepsi sanki kendisi yapmış gibi bu ışıktan istifade eder. Bunun gibi Kur'an-ı Kerim'i birkaç kişi bir araya gelip hatmetmesiyle, hepsi sanki bir hatim indirmiş gibi sevap kazanır. Çünkü manevi şeylerde bölünme olmaz.
Kuran-ı Kerim, Müslümanlar için en kıymetli kitaptır. Kuran okumak ve hatim indirmek, müminlerin en sevdiği ibadetlerden biridir.
Ancak, özellikle Ramazan ayında sıkça başvurulan cüz dağıtarak hatim yapma yöntemi, bazı müslümanların kafasında soru işaretleri yaratmaktadır. Din İşleri Yüksek Kurulu, bu konuda net bir açıklama yaparak müslümanları aydınlatmıştır.
Kuran
Kur'an-ı Kerim ile Hatim Nedir?
Kur'an-ı Kerim ile hatim, Müslümanların Kur'an'ı baştan sona eksiksiz bir şekilde okumalarına verilen isimdir. Hatim, Kur'an'ın tamamını bir seferde ya da belirli bir süre zarfında okumayı ifade eder. Bu ibadet, Müslümanlar için büyük bir sevap ve manevi bir kazanç olarak kabul edilir.
Hatim Ne Zaman İndirilir?
Hatim indirmek için belirli bir zaman kısıtlaması yoktur. Müslümanlar, yılın herhangi bir döneminde hatim indirebilirler. Ancak, Ramazan ayı hatim indirmek için en faziletli zamanlardan biri olarak kabul edilir. Bunun dışında kişinin istediği zaman diliminde hatim okuyup indirebilmesi mümkündür.
Hatim Tutma Yöntemleri Nelerdir?
Bireysel Hatim: Kişi tek başına Kur'an'ı baştan sona okuyarak hatim yapar. Bu yöntem, en yaygın hatim tutma şeklidir.
Cemaatle Hatim: Bir grup insan bir araya gelerek Kur'an'ı belirli parçalara böler ve her biri belirli bir cüz okuyarak hatim yapar. Bu yöntemle, hatim daha kısa sürede tamamlanabilir.
Sanal Hatim: Özellikle son yıllarda yaygınlaşan bir yöntemdir. Online platformlar veya sosyal medya aracılığıyla insanlar bir araya gelir ve her biri belirli bir cüz okuyarak hatim yapar.
Aylık veya Haftalık Hatim: Bazı insanlar, hatmi daha düzenli ve sürekli hale getirmek için günlük belirli bir miktarda Kur'an okurlar ve bu şekilde bir ayda ya da haftada bir hatim tamamlarlar.
Hatim Nasıl İndirilir?
Hatim indirmek için belirli bir yöntem bulunmasa da genellikle şu adımlar izlenir:
Niyet etmek: Hatme başlamadan önce, Allah rızası için Kuran-ı Kerim'i okuma niyetiyle başlanır.
Temizlenmek: Abdest alarak temiz bir şekilde hatime başlamak önemlidir.
Sessiz veya sesli okumak: Kuran-ı Kerim'i ezbere veya mushaf üzerinden sessiz veya sesli olarak okuyabilirsiniz.
Hata yapıldığında tekrar etmek: Okurken hata yapılırsa, hata yapılan yer tekrar edilmelidir.
Hatim duasını okumak: Hatmi tamamladıktan sonra, hatim duası okunur.
Kur’ân-ı Kerîm’in okunması sevap kazandıran bir ibadettir
Kur’ân-ı Kerîm’in tilaveti İslam'da önemli bir ibadet olarak kabul edilir. Hz. Peygamber (s.a.s.), Kur’ân okuyanların her harfine on sevap verileceğini ve Kur’ân’ın okuyuculara hem dünya hem de ahiret hayatında huzur ve şefaat sağlayacağını bildirmiştir. Bu ibadetin fazileti üzerine birçok sahih hadis bulunmaktadır:
“Okunan Kur’ân’ın her harfine karşılık on sevap verilecektir, okuyanlar için Kur’ân dünyada huzur kaynağı, âhirette de şefaatçi olacaktır.” (Buhârî, Müslim, Tirmizî)
Bu hadisler ve benzerleri, sahabe-i kiramın Kur’ân’a olan ilgisini artırmış, Kur’ân okumaya ve hatim indirmeye yönelik bir gelenek oluşturmuştur.
Hz. Peygamber hatim geleneğini başlatmıştır
Hz. Peygamber (s.a.s.), Kur'ân'ı tertip üzerine okuyarak hatim yapmayı Allah’ın en sevdiği işlerden biri olarak nitelendirmiştir.
Ayrıca, Ramazan ayında Cebrail (a.s.) ile karşılıklı olarak hatim yapması, bu ibadetin önemini vurgulamaktadır. Peygamberimiz, sadece ramazan ayında değil, normal zamanlarda da ferdi olarak hatim yapmayı adet edinmiştir. Bu sebeple, sahabe döneminden itibaren hatim geleneği İslam ümmetinde yaygınlaşmıştır.
Cüz dağıtılarak hatim yapılması caiz midir?
Kur'ân-ı Kerim’in Arapça metni baştan sona okunarak hatim yapılması esas kabul edilse de, zaman içinde cüz dağıtılarak hatim yapılması da yaygın bir uygulama haline gelmiştir.
Hz. Peygamber ve sahabe döneminde bireysel olarak hatim yapılmış, fakat sonraki dönemlerde cüz dağıtarak hatim yapmanın hem kolaylık sağladığı hem de teşvik edici olduğu düşünülmüştür. Bu yöntemle herkes okuduğu kısım kadar sevap alır.
Hatim duasından sonra okunmayan cüzler de tamamlanabilir
Cüz dağıtarak yapılan hatimlerde, her bir kişi okuduğu cüz kadar sevap alır. Bu hatmin sonunda, İhlas Suresi'nin üç defa okunması ve toplu hatim duası yapılması da caizdir.
Ancak, cüzlerin hatim duasından önce okunmasına özen gösterilmelidir. Herhangi bir sebeple hatim duasından önce cüz okunamamışsa, bu durum hatimin geçersiz olduğu anlamına gelmez.
Dağıtılan cüzler, hatim duasından sonra da tamamlanabilir ve hatim geçerli kabul edilir.
Din İşleri Yüksek Kurulu'nun cevabı
Din İşleri Yüksek Kurulu bu konuda şu açıklamayı yapmıştır: Hatim, Kur’ân-ı Kerîm’in Arapça metninin başından sonuna kadar yüzünden veya ezbere okunmasıdır. Aslolan, Kur’ân hatmini her ferdin kendisinin yapmasıdır. Hz. Peygamber (s.a.s.) ve sahabe de böyle yapmıştır. Sonraki dönemlerde hem daha kolay hem de teşvik edici olması nedeniyle, birden çok kişi arasında cüz dağıtılarak gerçekleştirilen hatim uygulaması ortaya çıkmış, caiz olup olmadığı tartışılmıştır. Cüz dağıtma usulü ile yapılan hatimde herkes tek başına hatim yapmış olmayıp (Şeyhü'l-İslâm Yenişehirli Abdullah Efendi, Behcetü’l-fetâvâ, 571) okuyanlardan her biri okuduğu kadar sevap alır. Yapılan hatmin sonunda üç defa İhlas sûresinin okunması ve toplu hatim duası yapılması câiz görüldüğü gibi (Fetâvâ-yı Kadihan, 1/147) herkesin okuduğu kısmın sevabını diğerlerine ve vefat etmiş olan müminlere bağışlaması da caizdir. Dağıtılan cüzler hatim duasından önce okunmaya gayret edilmelidir. Herhangi bir nedenle okunamamışsa cüzler hatim duasından sonra da okunabilir.
Hatim geleneği İslam toplumunda güçlü bir yer tutmaktadır
Kur'ân okumanın ve hatim indirmenin, hem ferdî hem de toplu olarak yapılan versiyonları İslam kültüründe önemli bir ibadet olagelmiştir. Cüz dağıtarak hatim yapmak da bu ibadetin kolaylaştırıcı bir uygulaması olarak kabul edilmiştir.
Cüz dağıtarak hatim yapmanın faydaları nelerdir?
Daha kısa sürede hatim indirme imkanı: cüz dağıtarak hatim yapmak, özellikle yoğun bir yaşam temposuna sahip olan kişiler için daha kısa sürede kuranı tamamlama imkanı sunar.
Toplumsal dayanışmayı güçlendirme: cemaat olarak yapılan hatimler, müminler arasında birlik ve beraberliği pekiştirir.
Kuran'a olan ilgiyi artırma: cüz dağıtarak yapılan hatimler, kuran'a olan ilgiyi artırır ve daha fazla insanın kuran okumaya teşvik edilmesini sağlar.
Cüz dağıtarak hatim yaparken nelere dikkat edilmelidir?
Niyet önemlidir: hatme başlamadan önce, kuranı anlamak, öğrenmek ve allah'a yaklaşmak niyetiyle niyet edilmelidir.
Doğru telaffuz: kuranı doğru telaffuz etmek, kurallarına uygun okumak, hatmin kabul olması için önemlidir.
Hatim duasını yapmak: hatim sonunda okunan dua, hatmin kabul olması için önemlidir.
Okunan cüzlerin sevabını bağışlamak: okunan cüzlerin sevabını diğer müminlere ve vefat etmişlere bağışlamak, sevabı artırır.